Меню
16+

Сетевое издание «По новому пути»

07.06.2019 18:53 Пятница
Категория:
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!
Выпуск 22 от 07.06.2019 г.

Дагъиста асилси урши

«Адам убкIар, у кавлан» (бурала).

«... Ну вахъхIи дигахъули кавлас хIялалти халкьлис» (А.С. Пушкин).

«Игитли чисалра лагьдеш хIедиру» ( Сальвадор Дали).

«Хабар халал Кавказла

Хамдеш агарси урши,

Бархьдеш гьанни убзаван

ЧIумали кайзур гъабза».

«БегIлара халати гьунарти ВатIайчи Дигиличирли сархибти сари» (Ж. Ж. Руссо).

«Халкьлис гIяхIдешлис узни — хIера, ил саби гIелайзи арбухес асухIебируси мурад» (В.Гюго).

«Гъабзадеш — адаб сари

Зубри, мургьиван ахъти.

Гъабзадеш — хIяя сари

БебкIаличирра ахъти. (Зугьра Ханум).

«ДеркIибти дусмала лугIили ахIен дунъяличив инсан машурируси» (Низами).

«Дунъя чебяхIти адамтачибли давлачебси саби. Гьар шилизив, гьар шагьарлизив, гьар мерличив сунела чевяхIси адам агарсив гьатIи?» (К. Боуви).

ХIямид Мустапаевич 65 дус виънилис

Дагъиста асилси урши

«Адам убкIар, у кавлан» (бурала).

«... Ну вахъхIи дигахъули кавлас хIялалти халкьлис» (А.С. Пушкин).

«Игитли чисалра лагьдеш хIедиру» ( Сальвадор Дали).

«Хабар халал Кавказла

Хамдеш агарси урши,

Бархьдеш гьанни убзаван

ЧIумали кайзур гъабза».

«БегIлара халати гьунарти ВатIайчи Дигиличирли сархибти сари» (Ж. Ж. Руссо).

«Халкьлис гIяхIдешлис узни — хIера, ил саби гIелайзи арбухес асухIебируси мурад» (В.Гюго).

«Гъабзадеш — адаб сари

Зубри, мургьиван ахъти.

Гъабзадеш — хIяя сари

БебкIаличирра ахъти. (Зугьра Ханум).

«ДеркIибти дусмала лугIили ахIен дунъяличив инсан машурируси» (Низами).

«Дунъя чебяхIти адамтачибли давлачебси саби. Гьар шилизив, гьар шагьарлизив, гьар мерличив сунела чевяхIси адам агарсив гьатIи?» (К. Боуви).

Ишди эпиграфуни, афоризмаби ва изречениеби ХIямид Мустапаевичличи заб-марка дегъ ванзаличиван, хIуркIби урхьначиван, дам-дяд делхъличиван, исбагьи, къуймур, гIянтIикIа жагь рурсиличиван, кегIебдеш, гъабзадеш, гIулухъачиван таманни ва дурусли далкайкили сари.

Агь севан далкайкили!!!

СенахIенну илизир адамдеш, адаб-хIяя, ламус-хатир, инсап-сабур, мардеш, абад, сахаватдеш, гIяхIялдеш, уркIецIичевдеш, чесибси гъайлис мардеш, кабизалачебдеш, къиян-жапалис мутIигIхIейкни, бажардичебдеш, гъабзадеш лерри.

Россияла ва Дагъиста пачалихъла жамигIятла ва политикала машгьурси хIяракатчи, экономикала, финансунала ва социальный баркьудлумала дунъяличи хабардерхурси сиптачи, пагьмучевси финансист ва экономист, хIурматла банкир, экономикала гIилмур-тала доктор, Дагъиста Республикала урибси экономист, дунъяла халкьани-ургабси информатизацияла Академияла академик, Дагъиста финансунала министр, СССР-ла спортла мастер, Россияла Федерацияла урибси тренер, Пачалихъла Думала кIинна депутат, ХIямидов ХIямид Мустапаевич акIубхIейчирад 2019 ибил дусла июньна 6-личир 65 дус дикиб.

ХIямидов ХIямид Мустапаевич акIубси сай 1954 ибил дусла июньна 6-личив Лавашала районна МикIхIила шилизив гIядатлати шоферла ва учительницала хъалибарглизив.

Мустапани ва ПатIиматли баркьиб хIябал урши ва ца рурси: ХIямид, ГIябдусамад, Серажутдин ва рурси Баканай бузери дигутили, халати хIурмат-хатир дирутили, биштIатачи ва бухънабачи уркIецIичебтили, дигичебтили, гIяхIдеш, чIянкIли гIяхIдешцун бирутили абикьур.

Илдигъунти дигиличи руркъулри, дебшлабирулри Мустапани ва ПатIиматли чула дурхIни ва рурсби.

Духути бегIтани дурхIнас лайикьси бяркъ бедиб, гIилмула бегIбариб, гьариллизи гIямрулизир лайикьти мерани дуцахъиб. ХIямид Мустапаевич финансунала министрла къуллукъличи айкиб, Пачалихъла Думала депутатдешли кIинна викIиб, Россиялизив ахIенну, дунъяличивра машгьурси, хIурматла адам ветаур.

1961 ибил дуслизив ХIямид МикIхIила урга даражала школализи керхур ва арцла медальличил ил таманбариб. ЦархIилтас гIибратчевли учIусири ил, багьудлумачи, дуцIрум забличи гегугван гъаргъсири. УчIухIели илини бокслизир, мушул вашнилизир, футболлизир баскетболлизир бутIакьяндеш дириб.

1972 ибил дуслизив ХIямид Дагъиста университетла экономический факультетлизи керхур.

ДГУ-ла цаибил курслизивадал вехIихьили, ХIямид студентунала гIилмула ва жамигIятла хIянчурбазир, далдуцлумазир бутIакьяндеш дирес вехIихьиб: курсанала старостали узиб, университетла комсомолла комитетла членни викIиб, гIилмула кружокуназир бутIакьяндеш дариб.

ХIямидли мурхьти экономикалашалти багьудлумачил ДГУ таманбариб.

Жагьил экономистла бузерила умутчебси цаибси гъарш мегьла гьундурала комсомолла организацияла секретарьла къуллукъуначибад бехIбихьиб. Ил ВЛКСМ-ла къуллукъуначил цугсири.

ХIямидлис кабинетла хIян-чи хIейгахъи, илис дигахъи узес, ирзес, бехIбихьибси секIал бетурхахъес, сагали пикриикIес, сагати хIукмурти дирес ва илди детурхахъес.

Кьасчевси, гъирачевси, гьунартачи гьуцIси ХIямидла жи сабри: «ХIярхъли, ахъли, цIакьли», — виэс гьар чинавалра ва гьар мурталра.

Бузерилизиб чебетаибдеш, чекайзурдеш, жавабкардеш, бузерилизиб гьуни чебиахънила устадеш ва пагьму дакIударили, МяхIячкъалала Кировский районна комсомолла бузери кьяшмачи тIашбатни багьандан 1970 ибил дуслизив Дагъиста Обком ВЛКСМ-ли ХIямид Мустапаевич ВЛКСМ-ла Лавашала райкомла цаибил секретарьла къуллукъуначи шуратур. Ил замана районна комсомолла организацияла бузери нукьсанбиубси манзил сабри.

Илгъуна нукьсанси хIянчи сагъти, къардхIедухъести кьяшмачи тIашбатес халаси гIякьлура, мурхьси пагьмура, хIянчизартас гьуни чебиахънила пасихIти устадешра, тIалабкардешра, жавабкардешра, чекайзурдешра, сунени бехIбихьибси баркьуди ахирличи биркахъес яхI-сабурра, умутчебдешра, ахирра-ахир, гъабзадешра чараагарли гIягIнилри.

Илди адамдешла ва бузерили къиликъуни даили имцIадухъахъира лерри ХIямидлизир.

Адамличи бихьибси игьдибарличиб дурхъаси секIал лебси ахIен.

Ил гIямрула хIекьдеш ХIямидли ункъли аргъилри.

Ил багьандан бамсриагарли, дугели-хIерели хIеили, бугIярдеш-ванадеш, къиян-жапа, урехи-бебкIа хIеили мурхьти кьасаначил ва дигиличил узес вехIихьиб.

Шимала комсомолла организацияби 3, 4, 5, 6... комсомолецлизирадцун цаладикилри, илдачил бируси хIянчира гIяшси даражаличиб сабри.

Комсомолтала кьадри сен камсил, шимала комсомолла организациябала бузери сен вайтIа тIашбатурсил, ВЛКСМ-ла бузерилис баарила кьадар кьимат сен хIелугусил — сабабти, далилти даргес, бекIлизир дягIла шившитIанван, лукьути пикрумани ХIямидлис паргъатдеш лугули ахIенри. Комсомолла организациябас кумекбарес, нукьсандешуни агардарести тяхIурти далдуцес, илдала бузери сагъти ва умутчерти кьяшмачи тIашбатес, шимала жагьилтала ва бучIантала бузериличи, белчIудиличи, спортличи гьарли-марти диги-гъира, иштяхI акIахъес, районна комсомолла организацияби рухIлашал давлачердиахъес — хIера, илдигъунти мягIничерти суалти лагдизур ХIямид Мустапаевичла — жагьил сагаси секретарьла гьала.

ХIямидли районнизиб халаси хIянчи бариб районна школабала бучIанти ва шила жагьилти спортлизи алавбуцес.

ХIямид хамдеш, халадеш агарси адам сайри. Цаибил секретарь сайниличи хIерхIеили, футболли, волейболли биркьути биалли — илдачил, мушул башути биалли — илдачил, легкая атлетикализиб биркьути биалли — илдачил — гьар мурталра жагьти-ургав вири, илдас гIякьлуми, насихIятуни дурули, илди уркIичеббирули, илдази гъира, диги кертIули, чедибдешуначи умутчеббирули.

Лавашала спортсменти Дагъистайзиб цаибси мер багьандан районти-ургар дурадуркIути абзаназиб мурталра цаибти къяяназиб бири.

Ил ХIямидли жагьилти-ургабси хIянчи бархьли тIашбатнила, илис лайикьси кьимат беднила хIясил-ахир сабри.

ХIямид Мустапаевичли лебгIеб халаси, чебетаибси, бекIлил хъумхIертеси хIянчи бариб бучIантала бузерила бригадабала хIянчи кьяшмачи тIашбатес, бузерила бригадала кьадри ахъбуцес, бучIантази дудешунала, хала бегIтала бузерила гIядатуни гIерасахъес, бузериличи гьарли-марти диги акIахъес.

Сунела бунагь-хатIаличи-вад Аллагь чевверх, сунечи хъарси хIянчи барайчи, илини паргъатдеш хIебали, я цархIилтас паргъатдеш хIелуги. Бузерила сабухъ ибгайчи илала уркIи паргъат-хIебири. Узуцад илала хIянчиличи гъира, иштяхI имцIадикIи, бузерилизиб лаззат кайсулри, рухIлашал давлачеввирулри.

Школабала бузерила бригадабала хIянчи гьар се-секIайзибад гIебуцили таманни тIашбатайчи, ХIямидли директортас паргъатдеш хIе-луги.

ГIяжаибси, тамашала, урхIмешуахIенси, чеветаибси, кагибси, халаси яхIла, мурхьси пагьмула, чIумаси кьасла, дубурланна дурхъаси у марбарибси, хIял-тIабигIят гIяхIти, баркь-бацлизив валикибси микIхIен Багьадур сайри.

Илгъуна умутчебси, сабухъчебси ва кьасчебси гьуни чебиахъниличибли ХIямид Мутапаевичли Лавашала районна комсомолла организация республикализиб гьаларти къяянази дураиб, ВЛКСМ-ла Обкомла баркалла сархиб, хIурматла грамобати, дипломти, дурхъати савгъатуни сархиб, гьар дус ВЛКСМ-ла ЦК-ла ширбикIуси ХIунтIена байрахъра сархи.

Илкьяйдали ХIямидов ХIямид Мустапаевич бузерила ганзухъуни гьар-гIергъили ихъули, къурдхIевхъесли, дирхалачевли, сунес сунени гьуни кавдули, сунела гIякьлуличивли, дагьриличивли гьалавяхI ваши. Ваши ахъикIули, гIямрула ва бузерила гьундури асилдешличил ихъули.

Ил узиб Лавашала районти-ургабси «Сельхозтехникала» бекIли, «Каспий» бикIуси мебельный фирмала цехла начальникли, ил фирмала генеральный директорла заместительли, сагали акIахъубси коммерческий «Агроэкспорт» фирмала директорла заместительли.

Ил сабри ХIямидла бизнесла гьарбизурси цаибси ганзухъ. Сабухъчебдешли, игъбарла ва бузерила ганзухъ, бузерила маргь.

Бархибси хъям-кьацIла замана балбуцибси бизнесли ХIямидлис гIямрула кьячIикIунар гьуни шалабарибси къакъбяхъли, зубарили, челябкьлала жавабла къуллукъла хIянчурбачи ганзухъли бетаур.

Алкахъес багьалли урхьначира цIа улкан или, бажардиикибси, вемцIурси, духуси, багьудичевси ХIямидли кредитлис дахъал арц сасили, бизнесла банклис духули ва сабухъчерли пайдаладариб.

Москвализив ХIямид сунела гIякьлуличивли, пасихIдешличивли бизнесментала банкиртала игьдибарлизи викес бажардиикиб.

«Эльбин» банкла хужаимла игьдибар марбарес бажардиикили, ил банклизирад камси процентлис дахъал арц сасили, Дагъиста тахшагьар МяхIячкъалализиб Москвализибси — ит замана машгьурбиубси «Эльбин» банкла филиал абхьиб.

ХIямид Мустапаевичла бизнесла дуклуми хIяйнали цIакь-диуб, дягIудииуб, тIинтIдиуб.

Илди гIякьлучерти ва зугьати бизнесла дуклумани ил Америкализи, Англиялизи, Франциялизи, Германиялизи, Испаниялизи, Швейцариялизи, Италиялизи, Астриялизи, Кипрлизи, Сириялизи ва цархIилти дурала улкнази ваахъиб.

Илкьяйдали, 1993-ибил дуслизиб ХIямидли «Эльбин» бикIуси сай вегIси коммерческий банк абхьиб.

ХIямид Мустапаевичли дурала улкнала арц Дагъиста экономикализи кайхьили, илди хайриличил дузахъес, Дагъиста экономика ахъбуцес, халкьла яшав эркинбарес, бузерила мерани имцIадиахъес таманни кьасбариб.

ЖамигIятла-политикала машгьурси хIянчизар, дунъяличи хабардерхурси банкир, экономикала гIилмуртала доктор, урибси ва пагьмучевси жавабла къуллукъла хIянчизар, Дагъиста миллатла пахру ва хъарихъ ХIямид Мустапаевич дахъал миллатунар Дагъиста халкьли Пачалихъла Думализи цауркIила кIинна депутатли викIиб.

ВикIиб, сенахIенну, ХIямид кайзурси баркьудила адам, сунени гибси ва чесибси гъайла хужаим, жавабкардешла хIянчизар, заманала тимхъличил ва тIалабуначил балкабикахъили хIянчи бируси, заманала тIалабуначи чекайзурси адам сайри.

Избирательтани бихьибси игьдибар ХIямидли гьарли-марли марбариб.

КIелра округла избирательтас, колхозунас, совхозунас, учреждениебас, организациябас, предприятиебас, школабас, медицинала, культурала ва спортла учреждениебас, мижитунас арцла, техникала, автомашинталашал, уркьли-духьбала, бензин-соляркалашал, декь-продуктуналашал халаси ва чебетаибси кумек бариб.

Илкьяйдали илини халаси кумек бариб чулахъуни-гIяргабас, зягIиптас, гушти- мискинтас, цIуръабас.

ХIямид Мустапаевич лев-гIев уркIецIи-ряхIмула адам сайри. Илдигъунтас илини мурталра матъал арц дедлуги.

Пачалихъла Думала депутат сайлин илала жи сабри: «Дагъистайс даршудеш ва эркиндеш», «Дагъистайс гьарзадеш ва узидеш», «Дагъистан вавалибяхъяхъес», «Адамлис вируцад гIяхIдеш барес».

Пачалихъла Думализив — парламентлизив ил бюджетла, налогунала, банканала, финансунала комитетлизив узусири.

Депутат сайлин, ХIямидли Дагъистайс кумеклис 90 миллигIярд къуруш арцла сасиб.

Дагъиста спортлис ХIями-довли «Эльбин» банклизирад 400 миллион арцла дедиб. Машгьурси экономист ва финансист, дурала улкначил мурхьти бархбасуни лерси банкир сайлин, 1993 ибил дуслизив ХIямид Мустапаевич РФ-ла Дагъиста сбербанкла правлениела председательла къуллукъуначи катур.

Халкьличи, ВатIайчи мусибат бакIибси манзил, ХIямид бегIгьалав ила музаулхъи.

1996-ибил дуслизив хIиллакар къачагъ Салман Радуев Къизлар шагьарличи чевхъунхIели, Дагъиста жавабла хIянчизартачил Къизларлизи вакIиб ва хIи кехIер-тIахъили радуевхъали чула ванзаличи гьабяхъес мекелли халаси къайгъни-хIяракат дакIудариб.

Дагъиста пачалихъла жавабла хIянчизартани Чячянтала къачагъуни-хъямчиби ара-сагъли чула ватIайзи бетацахъес вягIда барили саби, инсапагар, хIяяагар Салмановли дихьалис буцили Къизларла бухънаби, дурхIни, хьунул адамти автобусличи абацIахъили саби, чус урехи хIебиахъес, мяхIкамдеш барес.

ИлхIели, бунагь-хатIали-чивад Аллагь чеверхаб сунелану, ХIямидли зулмули дихьалис буцибти зягIиптала, хьунул адамтала, дурхIнала, бухънабала мерличиб саби гIяхIулали дихьалис лябкьути арбукахъес ибси маслигIят гьаласибсири.

Ила (душмантала автобусличи) ахъбуцили бекIра, вегI гьав ХIямид ацIибсири. Илкьяйда ила абацIибтири Госсоветла, Правительствола жавабла хIянчизарти.

ВатIайчи къиян бакIибси манзил, ХIямид, ГIямаров МяхIяммад кьяйда, гъуцван гьалакалзуси, хIяралаб хIяр-хIяван хIядурси гъабза сайри.

Россиялизи ва дурала улкнази хабардерхурси финансист, банкир, дунъяла даражала дипломат, дунъяла финансистунала ва банкиртала ургаб халаси хIурмат ва машгьурдеш лерси пергер къуллукъла жавабла хIянчизар сайлин, ХIямидов ХIямид Мустапаевич ДР-ла Пачалихъла Советли ва Дагъиста Правительстволи 1996 ибил дусла апрель базличив Дагъиста Республикала финансунала министрла къуллукъуначи катур.

Жагьси, сагаси министрли финансунала бузери лутIи хьулчилизибадал барсбариб, сагаси тяхIяр-кьяйдаличи бушиб. Бузерила тIалабкардеш, жавабкардеш цIакьдариб, бузерила низам-кьяйда, гIядлу-зегъа чIумали кайзахъур, бузерилизир хIярхIдеш, зегъаагардеш, хIяжатагардеш хIедиахъести тяхIурти далдуциб.

Сагаси министрли ишгъуна халаси кьадрила ва мягIничебси суал тIашбатур: Дагъиста арцла хазна нанахIуливан бихIес ва мяхIкамбарес, арцла хъямчиби: хъулкни, хIярамзадаби тIашкаэс, илдала къалпани гьаргдарес-пуждарес, финансунала ва экономикала кьавкьавтазибад республика дурасили, ил берцахъес.

«Дагъистан эркинбарес, халкьла яшав ункъбарес ва ахъбуцес, адамти бузерила мераначил гIеббуцес, социально гIебхIебуцибти къатла адамти пособиебачил, пенсиябачил, алапабачил, стипендиябачил гIеббуцес, илдала гьариллизи чула заманаличир диахъес.

Дагъистан агри — гашила Ханихла Къадалабад гьарзадешла, эркиндешла майдайчи дуракаэс», — хIера илдигъунти суалти, бузерила суалти тIашдатур халкьла лебдеш батахъес, мяхIкамли харжбарахъес, чIумали ва дирхалачебли къарауйчи баруван кайзурси сагаси финансунала министрли.

ХIямидли арцла хазнала мах асилдешличил ва сахъли бихIулри, балтахъулри, хъямчибала, хъулкнала нясти някъбазибад сахъладибирулри, дугIли гьар шайчи кавхъунти арцла хIуркIби тIашкайулри.

Дагъиста зяхIматчи халкьла арцлизиб тIягIямли куртIбикIути, кеп-чеклизиб бумхIути, халкьла агри-гашаличиб хIилнабиркьути тIашкаэс, илдачи мегьла ургьур чебушес, арцличи хъямбашантачил баришдешагарси дяви бузахъес, урхIла нургъбачибли чула талихI лушантала хъантIа буцес чIумали, гъуцван кайзурлири.

ХIямидли кьасбариб хIу-куматла арцличи хъямбашутала къалпти, халкьли хIе-далагьандури муртлисалра гIекIес.

Дагъиста арцла хазнала къакъбяхъ ва хъарихъ сайри Мустапахъа ХIямид, даргала, Дагъиста пергер урши.

«Адамлис вируцад гIяхIдеш барес, чIянкIли гIяхIдешцун», — викIи мурталра ХIямид.

Марлира, адамлис гIяхI-деш барес бикалри, илала уркIи харидешли бирцIи, уркIи авадан бири, гьав лябкьи, пахрули вирцIи.

«ВегIлис дигахънира вегI дигахънира халаси талихI саби», — викIи урусла чевяхIси писатель А.П. Чехов.

«ХIямидла бебкIа — гIямрулис сагъхIебируси дяхъи саби бегIтас, гамтас, дагъистанлантас», (Такибат МяхIмудова).

«ХIямид Мустапаевич кавшни — Дагъиста уркIилизи тупанг игьни саби», (МяхIямма-дов МяхIяммадгIяли).

«УркIи бархьси, уркIи гьаргси, багьудичевси, гIякь-лучевси, пасихIкар», (Сергей Решульский).

«ХIямид сунела манзилла урхIмешуахIенси адам сайри. Илизир кьяркьдеш, чурхдеш, халаурхудеш аги», (МяхIяммад Толбоев).

«Нуни иш чевяхIси ва дурхъаси адам гIямрулизив хIумхIертис. Ил даршудешла лишан сай», (Луис Константин, Кипрла бизнесмен).

«ХIямид — гIядатласи ахIенси адам сайри, сайгъуна агарси, урхIмешуахIенси инсан сайри. Илгъуна адам даршал дуслизив ца сай алкIуси. ХIямид — ХХ-ибил даршдусла Шамил сай. Ил даршдусмадли халкьла уркIбазив мицIирли кавлан», (Хъасбулатов Хъасбулат, философияла гIилмуртала доктор, профессор, академик).

МяхIяммад Тахсурманов,

РФ-ла журналистунала

Союзла член

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.

24