Меню
16+

Сетевое издание «По новому пути»

08.02.2019 18:21 Пятница
Категория:
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!
Выпуск 5 от 08.02.2019 г.

«Афганцыбира» дургъбала бутIакьянчиби саби

(Афганистайзир кадикибти анцIбукьуназир бутIа-кьяндеш дарибти гъубзначила, илдала къиянти дявила ва бузерила гьундурачила нушани гьалабра чуйнара белкIунра. Илдас хIукуматли кункдешуни кайзахъурли диалра, илди бахъалгъунти бутIакьянчибачи чедетхIейъахъниличилара, илди лайикьси къуллукъличил гIебхIебурцниличилара бурира. Камли диалра, ил шайчир гIергъити дусмазир гIяхIла шайчир дарсдешуни диуб. Ил дигеси анцIбукь саби).

Афганистайзирад Советский ГIяскурти дураибхIейчирад 30 дус диркули

«Афганцыбира» дургъбала бутIакьянчиби саби

(Афганистайзир кадикибти анцIбукьуназир бутIа-кьяндеш дарибти гъубзначила, илдала къиянти дявила ва бузерила гьундурачила нушани гьалабра чуйнара белкIунра. Илдас хIукуматли кункдешуни кайзахъурли диалра, илди бахъалгъунти бутIакьянчибачи чедетхIейъахъниличилара, илди лайикьси къуллукъличил гIебхIебурцниличилара бурира. Камли диалра, ил шайчир гIергъити дусмазир гIяхIла шайчир дарсдешуни диуб. Ил дигеси анцIбукь саби).

Ишди бурхIназир нуша кIел мягIничерти анцIбу-кьунас гьунидиулра. Цаибил — февральла 15-личир нушала гIяскурти Афганистайзирад дураибхIейчирад 30 дус диркули сари. КIиибил — февральла 23-личиб ВатIан балтахъанна БархIи саби. Илди кIелра анцIбукь дявила бургъантала байрумтази халдарес вирар. СенахIенну, Афганистайзиб нушала дявила къуллукъчиби 10 дусличи гъамли бургъули кали гIергъи, илад хъайгIи чарбарибтири. Февральла 23 илдала дявила асилти баркьудлумас, ВатIан багьанданти илдала къайгънас, бузерилис кьимат бедлугули багьахъурси бархIи саби. Илди кIелра бархIилис нушала районнизибра гьар дус лайикьси тяхIярли гьунибиули саби. Илди бурхIназиб хаслира имцIали гьанбиркули саби Афганистайзирти дургъбазир бутIакьяндеш дарибти. Илди дусмазиб нушала улкала халкь даршули хIербирухIели, 2 дус ГIярмиялизиб къуллукъ барес арбякьунти илдас ВатIанна жи ва чебяхIси командованиела буйрухъ хIясибли, дурала улкализи бякьи дявтази каберхес чебуркъуб. Иларти анцIбукьунас гьаннала политикунани, дявила специалистунани, ялгъан хIякимтани декIар- декIарти кьиматуни дедлугули сари. Аммаки чеди хIеръили кьимат бедес гьамадси саби. Илкьяйда гьамадлирира иларти дявтазир бутIакьяндеш дарес? Илис илаб алхунтала, бяхъибтала, бетахъибтала лугIурбани бикьридеш дирули сари.

Афганистайзирти дургъбазир нушала районнизибадти 116 дурхIяли бутIакьяндеш дариб. ГIярмиялизиб къуллукъ бируси замана илди, ВатIанна жи хIясибли, Афганиста демократ республикалис кумек барес арбякьунтири. Чили балусири итхIели илар нушала гIяскурти 10 дус кавлни. Калун кьадин. Иларти лерилра къиянти нушала дурхIнасра дяхIяэс чебуркъуб. Сецад къиянни, урехили биалра, нушала дурхIни мутIигIхIебакIиб. Илдани чинаралра ВатIаннис мардешла, чус командованиели бедибси буйрухъ таманбарес чекабизурдешла, гъабзадешла мисалти чедиахъутири. Илис бикьридеш дирули сари командованиели илдас дедибти наградабани. Нушала районнизибадти 10 дурхIя «ХIунтIена зубарила» орденничи, 8 – «Гъабзадеш багьандан», 12 – «Дявилати къуллукъуни багьандан» медальтачи лайикьбикили саби. «Афганиста халкьла шайзибад» бикIуси медальличи ва цархIилти наградабачи лайикьбикибтира леб. Аммаки илдас итхIели наградаби «зяйдикIули» ахIенри…

ЦехIнабли Дагъистайзибад хIисаббарибхIели, Афганистайзирти анцIбукьу-назир 3400-цад адамли бутIакьяндеш дариб. Илдазибад 141 жагьилли чула жан кьурбандариб. Илдазибад 3 нушала районнизибадтанира. Дургъбазир гъабзадеш дакIударили алхун Лавашавадси ГI. ГIялиев, Кьакьамахьилизивадси М. БяхIяндов ва ГIяршивадси ГI. ГIялискандеров. Бахъалгъунти дурхIни дявтазиб бяхъили, чулахъбиубли чарбухъун. Аммаки чула дявила къуллукъ, интернациональный чебла илдани асилдешличил таманбариб, лерилра анцIбукьуназир гъабзадеш ва игитдеш дакIудариб. Дагъистайзибадти 800-цад дурхIя дявила наградабачи лайикьбикиб. Илдазибад кIел Советский Союзла игитла ахъси уличи. Бургъуси замана декIар-декIарти наградабачи гьалабихьибтири биалра, илди чучи гьаннара сахIедаибти ветеранти-афганцыби леб. Мисаллис буралли, ГI. Жарбаев ит замана чумал наградаличи гьалавихьибсири, ил лугIилизив орденничира. Аммаки иличи чIянкIли ца – «ВатIанна гьаларти дявила къуллукъуни багьандан» бикIуси медаль саби сабаибси. Илра 2006-ибил дуслизиб Москвализи живарили бедибсири.

Дагъистайзибадти, ил лугIилизиб нушала районнизибадтира дурхIни бегIлара гъабзадешчебли бургъантазибад сабри. Илди Афганиста чидил-дигара провинциялизиб, сегъуна-дигара подразделениелизиб къаршибиркулри. Лебри стрелковая ротализиб, тупчибала-минометчикуна-ла, БТР-тала, БМП-бала шофертала, десантникунала ва цархIилти журала гIяскуртазиб. Чинабалра илдани чучила гIяхIси хабар тIинтIбирулри.

Афганистайзиб нушала бургъантани ца мерличиб кабиили замана буркIуси ахIенри. Илди къачагъуни чинаб лебал, илдала ярагъла складуни чинар мерладиублил, илди даргили дуцахъес хъарбаркь бедили бурхьутири. ГIяхIцад «душманти», ярагъ дурцутири. ЦацахIели къачагъуначил барх дурала улкнала, имцIалин Америкала инструктортира ясирбурцули дирехIери, — гьанбиркахъули сай ГI. Жарбаевли.

- Гьачам хъарбаркь гили Иранна дазуличи дархьира, илад ярагъра лерхули лябкьуси къачагъунала кьукья буцахъес. Ца базцадхIи илдас къараул кайира, аммаки ца-чумал ахIенти къачагъ хIебикиб.

- Нушала минометунала батареяли гьужумличи аркьути бургъанти цIаличил гIеббурцутири, илдас гьамаддеш бирусири, гьуни шалабикIахъусири. ЦацахIе-ли минометуни гъамдарили, къачагъуни лебси мер бомбабалабирусири, илдала ярагъла складуни ва цархIил лебдеш заябирусири.

Илкьяйда, ГIябдулкаримли Герат, Кабул шагьуртала мякьлар, Шипдант, Пунихумрин, Мазари-Шариф бикIути провинциябазир детерхурти дявила операциябазир, рейданазир бутIакьяндеш дариб. ЦархIилти ветеранти-афганцыбира мер-мерличир дурадуркIути дявила операциябазир бутIакьяндеш дирули бургъули калун.

Дургъбазиб чинабалра гьамадли хIебирар. Аммаки урхIла ванзаличив ургъухIели вецIнали къиянни бирар. Афганиста халкьлизибад бахъалгъунти нушала бургъантачи къаршитири, илди ила кумеклис бякьунти биалра.

- Заданиеличи дякьи чумал бархIи кавлули дирехIе-ри. Нушаб лугуси сухой паек сабри. Шинна шайчиб кьакьадеш бири. Чинад-дигара шинни ужес асубируси ахIенри. СенахIенну цацадехI къуюбазирти шин душмантани нушаб вайбаркьлис агъуладирули дири, — бурулри ГI. Жарбаевли.

ЦацахIели нушала гIямру-лизир тамашала анцIбукьуни детарули дирар. Афганистайзиб Жарбаев ГIябдулкаримли къуллукъ бврибси дявила частьлизи илала узи Ибрагьимра викиб. Илини танкабачи къаршиси взводлизиб асилдешличил къуллукъ бариб, дявила чумра анцIбукьлизир бутIакьяндеш дариб. Иличила гьанбиркахъути илала кьаркьайзир дяхъурби калун.

Илкьяйда, Афганистайзирти дявтазир бутIакьяндеш дарес кьадарбиуб ГIяршила шилизибадти узби МяхIяммад ва Юсуп Мажидовхъаласра. МяхIяммад хъайгIи чарухъи гIергъи, ила викиб виштIалгъуна узи Юсупра. КIилисалра дявила бутIа-кьянчила къиянси кьисматличи баришкабиэс чебуркъуб.

Чедибра гьанбушили кьяйда, Афганистайзирти анцIбу-кьуназир бутIакьяндеш дарибти дурхIнани дахъал къияндешуни чедаиб, лебтанилра иларти дургъбазир бутIакьяндеш дариб, гъабзадеш ва игитдеш дакIудариб. Илдала дявилати гьунарти кьиматладарили, нушала ва Афганиста правительствобани илди ордентачил ва медальтачил наградитьбариб. Илди гьарли-марти дургъбала бутIакьянчиби саби. Или сабхIели наб тамашабилзули саби сен илди дургъбала бутIакьянчибас ва инвалидунас кайзахъурти кункдешуначил пайдалахIебирахъутил. Афганистайзиб буибтазибад 80 процент бяхъили, гIурилти сегъуна-биалра изала лебли чарбухъунти сабигу. Сен илди лебтасалра пенсияби кахIейзахъуртив? Пенсияби чина кайзахъеса, гIяхIцад ветеранти коммунальный къуллукъунас чедаахъибти кункдешуначиблира пайдалабирахъули ахIен. Ил чина аркьуси анцIбукьу? Чина хIербикIулив хIякимти? Инвалидунас ахIенси сегъунтилра кункдешуни агара.

Дявила бутIакьянчиби гьанбикахънила далдуцуни гьар дусра-сера дурадуркIули сари. Дурути гъайлизиб жагьил бургъантала гъабзадеш чихъли кьиматладирнила мягIна иргъули саби. Амма, илди дявтазир бутIакьяндеш дарибти жагьилтачил ихти-латвикIалли, илдачила пачалихъли дакIубируси къайгъи, хаслира нушала районнизиб дебали камли уббулхъули саби. ХIера, районнизиб Афганиста дявтала 106 ветеран леб. Илдазибад 80 процентла чебяхIси даражала багьуди леб. Чинаб бузулив илди, яшав секьяйда бирулив? ЧIянкIли 7-8 адам саби хIянчиличил гIеббуцибти. Багьуди леббиалра бахъалгъунтас хIянчи агара. ЦабехIли хъуми делгIули, цархIилтани вачар яра цархIил къаршибикибси хIянчи бирули хIербирули саби. Илдала гьарилла хъалибаргуни лерти диалли, илдас напакьа кабихьесра гIягIниси биалли, «афганцыбас» кумек агарли гьамадли ахIен. Илдас хIукуматли хъулрачил кумек барес чесибси биалра, нушала районнизив илгъуна кумек баибси адам агара. Саби-бегIти хъулри дарес ахъри-имкан агарли, гьаннара бегIтала хъулразиб хIербирути гIяхIцад Афганиста ветеранти леб.

- Хъулри дарахъес меранира илдас халаси къияйчил декIардарахъибтири. — бурули сай Афганиста ветерантала Союзла председатель (СВА) ГI. Жарбаевли. ЦархIил кумекличи хIерикIес вирару, коммунальный къуллукъунала шайчибра илдас бируси кумек агара биалли.

Ветерантани дургъбазир чедаибти къияндешуни дакIукалхъули сари, илдала дяхъурби замана арбякьунхIе-ли хIянкавдули сари. Гьанна гьарилра бутIакьянчилис инвалидность кабизахъес биалра, ил шайчиб жавабла бегIти хIянчизартас ва тухтуртас иличила аргъес дигули ахIен. Ветерантас биалли бузес, чула хъалибаргла яшав гIеббуцес гьачамличиб-гьачам къиянбулхъули саби.

Нушала районнизибцад Афганиста дявтала бутIакьян-чиби цалра районнизиб агара. Илди кьяйда хIерудиличил вайтIа гIеббуцибтира лебли хIебургар. Илди гIямрулизиб гьуйчибикахъес, гьар шайчиб кумек барес хIукуматли сунечи чесибсири. Сепайда, илдачи кумек сабиули ахIен. ХъалицIа дирухIели илдас арцличил кумек барахъес чебаахъибси биалра, нушала районнизиб ил мурадлис арц касес биубти ца-чумал ветеран саби.

«Ветерантала хъулрала шуртIри ункъдиахъес» ибси мурадлис декIардарибти арцра лерти сари. Аммаки Дагъистайзир гьачамлис илди касес биубти бахъал агара. Илди арц касибси адам квартира сасес белкIунси яргализивад увкайсуси сай.

Инвалидность агарти Афганиста ветерантас базли бедлугуси 2000 къурушла пособие ахIенси, гьатIи кабизахъурси сегъуналра кункдеш агара. Илди дургъбала бутIакьянчиби биалра, цархIилти гIядатла адамтани кьяйда, илданира хутIлис, газлис, дармунтас, тухтуртала кумеклис ва цархIилти къуллукъунас багьа бедлугули саби. агара илдас санаториялизи-курортлизи путевка, матгIел дедлугути хъулри, къуллукъла автомашина, ярга агарли матгIел бируси медицинала къуллукъ, депутатунасра, хIякимтасра лерти.

Афганиста дургъбала бутIакьянчибазибад, хъайгIи бакIили гIергъи, илар диубти дяхъурбазибад 6 адам бебкIили саби.

Заманаличиб гIягIниси тухтуртала кумек гIебхIебу-цибхIели вебкIибсири Лавашавадси ветеран-афганец Гъазиев Ислам. Районна хIя-кимтани ил заманаличив лечениеличи вархьес хIерхIеиб. Кьанниван, гIямал хIебиубли, СягIид Амировличи дугьавизес чебикиб. Илини гIягIниси кумек барибгу, аммаки лечение кьанкабиуб.

Чучила къайгъи дакIуби-рути бахъал адамти агара биалра, чула кумек хIяжатбикибхIели, ветеранти-афганцыби гьачамалра гIелумхIебизур. 1999 ибил дуслизиб Дагъистайчи ярагълабиубти къачагъуни чебухъи Дагъиста хъархIерагардешлис ва Россияла цадешлис урехи акIубхIели, някъла ярагъра касили бегIлара гьалаб къачагъуначи къаршили дурабухъунти илди сабри. Илдала дурабад, дявила-патриот хIязани, цархIилти дявила къуллукъличил, ил шайчирти масъултачил дархдасунти далдуцуни дурадуркIухIелира ветеранти-афганцыби агарли гIямал бетарули ахIен. Илдани чузибад лябкьуси кумек бирули саби.

Гьар дус Лавашаб ВатIан балтахъантала БархIилис хасбарили, Афганистайзирти анцIбукьунала ва цархIиллар детаурти дургъбала ветерантала гьунибаъни дурабуркIу. Илаб ветерантани чула дявила анцIбукьуначила, челукьути масъултачила, гьанна барх агарти дявила юлдашуначила гьанбиркахъу, чеабиуси наслулизи даршути гIямрула кьадри-кьиматличила иргъахъес гIягIниси биъниличила ва цархIилти мягIничерти масъултачила гъайбикIар.

ГI. ГIялиев

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.

2